Historia

Historia zabytkowego parku i dworu w Jeziorach Wielkich

Na jednym ze szlaków turystycznych w rejonie Poznania, między Kórnikiem a Zaniemyślem, nad jeziorem Wielkie Jeziory leży wieś dawnej nazwie Wielkie Jeziory obecnie Jeziory Wielkie w której znajduje się obszerny zabytkowy park krajobrazowy, oficyna oraz dwór wpisany do rejestru zabytków.
W I połowie XIV w. Wielkie Jeziory należały do rodu Doliwów. Przed 1357 r. jedna z córek tego rodu wniosła Wielkie Jeziory jako wiano Porajom z Jankowa. W XV w. Wielkie Jeziory przeszły w ręce innego wielkopolskiego rodu – Nałęczów: Tomisława z Jezior, brata proboszcza krakowskiego, Abrahama z Wielkich Jezior, wdowy po Tomisławie i jej synów – Dobrogosta i Niemierzę ok. 1416, następnie chorążego poznańskiego Tomisława Jezierskiego – 1497.
W XVIII w. Wielkie Jeziory wchodziły w skład klucza dóbr zaniemyskich. W 1782 r. nabył je na drodze kupna magnat Tadeusz Jaraczewski. W 1796 r. należały do Józefa Jaraczewskiego, a 1846 r. – do Skórzewskiego /St.Plater/.
Od połowy XIX w. kolejnymi właścicielami dobór, wg zapisów w księdze gruntowej tom I wykaz 1 w Państwowym Biurze Notarialnym w Środzie Wlkp. byli:
– hr. Ofelia Potulicka z domu Skórzewska, zapis 13.10.1849
– hr. Zygmunt Grudziński z Drzązgowa, zapis 24.09.1877
– hr. Zygmunt Czarnecki z Ruska k. Borku, zapis 04.09.1880
– hr. Józef Czarnecki z Małych Jezior, zapis 20.07.1883
J. Czarnecki sprzedał dobra w Zaniemyślu junkrowi pruskiemu Hermanowi Kennemannowi, który przekazał je swej córce Jadwidze. Córka Kennemanna Jadwiga poślubia zgermanizowanego Francuza Jouanna i przejmuje Jeziory Wielkie w roku 1887. Do zakończenia drugiej wojny Jeziory Wielkie pozostają w rękach rodziny Jouannów tak jak Łękno k. Zaniemyśla.
Jadwiga Kennemann poślubiła zniemczonego Francuza Jouanna.
– Jadwiga Jouanne z d.Kennemann, zapis 27.06.1887
– Elżbieta Jouanne z Łękna, zapis 04.09.1933.
E.Jouanne władała majętnością do zakończenia II wojny światowej.
– Skarb Państwa Polskiego, zapis 28.09.1946r.
– Piotr Olejniczak od 10.04.2001r.
Po II wojnie światowej użytki rolne wraz z zabudowaniami przejęły Państwowe Gospodarstwa Rolne w Łęknie, park – Nadleśnictwo Kórnik /1945-1972/, a następnie Przedsiębiorstwo PGR Łękno /1972-1984/. W latach 1984 – 1987 obiektem dysponował Ośrodek Wczasowy PGR w Błażejewku, a od końca 1987r. ponownie użytkownikiem jest PGR w Łęknie. Obecnie park, dwór i oficyna znajduje się w rękach prywatnych.
W połowie XVII w. wzniesiono w centralnej części dawnego założenia dwór barokowy, który przetrwał do czasów obecnych i jest uznany jako cenny zabytek architektury decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, z dnia 29 czerwca 1960 roku. Murowany z cegły, otynkowany. Parterowy z mieszkalnym poddaszem, na rzucie prostokąta. Na osi obu elewacji wystawki: frontowa wysunięta, wsparta na dwóch filarach ujmujących ganek wejściowy otwarty. Wnętrze jednotraktowe trójdzielne z sienią na osi, w głębi której schody na poddasze. Dach wysoki łamany, czterospadowy, kryty dachówką, wystawki kryte dwuspadowe.
Prawdopodobnie współcześnie ze wzniesieniem dworu, założony został park, co potwierdzają sędziwe dęby, robinie, sosna czarna, rosnące w różnych rejonach parku. Park utrzymany jest w stylu krajobrazowym.
Na podstawie fotokopii planu parku z końca XIX w. nie można określić czy podlegał on zmianom stylowym. Uległ natomiast zmianom przestrzennym. Wyłączono z dawnego założenia część północną i przeznaczono ją na podwórze gospodarcze, oraz cypel w narożniku południowo-wschodnim nad jeziorem.
Skład gatunkowy drzewostanu ulegał stopniowym niewielkim zmianom. Przed I wojną światową dominowały w parku dęby, lipy, graby, robinie, sosny. W okresie międzywojennym pojawiły się jesiony, klony, kasztanowce, olsza czarna. W 1936r. na południe od głównego wjazdu, na całej powierzchni dawnego ogrodu owocowego posadzono dęby.
Na terenie parku znajduje się kilkanaście wiekowych, kilkusetletnich dębów, w tym kilka o średnicy pnia powyżej 100 cm. Najlepiej zachowany jest dąb rosnący przy padoku dla koni o obwodzie 400cm. Jest on ostatnim z dębów rosnących w tym miejscu parku ,które wg wspomnień mieszkańców i rezydentów istniały jeszcze w latach 50tych XX wieku.
Największym i najstarszym (chociaż w gorszym stanie i rosnącym nieco na uboczu tj. na skraju parku przy jeziorze we wschodniej jego części) drzewem jest dąb o obwodzie 600cm. W okolicznych lasach posiada on jednak sporą konkurencję ( dokładne informacje w zakładce Okolica).
Bezkonkurencyjna natomiast pozostaje sosna czarna rosnąca od wschodniej części padoku dla koni mierząca w obwodzie 360cm. Z obecnie dostępnych danych jest obecnie jedną z największych sosen czarnych w Polsce. Pierwotny areał tego gatunku rozciąga się od Maroka i Hiszpanii , przez Pireneje , Alpy , południowe Karpaty aż do Krymu .Do Polski sosnę czarną sprowadzono w 1759 r. jako drzewo parkowe.
W parku na uwagę zasługuję także grabowa aleja wjazdowa –młodsza siostra szeroko opisywanej znajdującej się w parku w pobliskim Łęknie.
Wśród zadrzewienia liściastego występują pojedyncze okazy oraz grupy drzew iglastych jak: sosny czarne Ø pni 90-130 cm, świerki, sosny pospolite i modrzewie.
Różnogatunkowy drzewostan jest szczególnie malowniczy w porze jesiennych przebarwień.
Z zabytkowym obiektem dworu i parku nie są związane ważne wydarzenia i wybitne postacie historyczne. Wymienić jednak należy pierwszego nabywcę od Polaka dóbr zaniemyskich, do których wchodziły Wielkie Jeziory, Niemca Kennemanna, jednego z twórców antypolskiej „Hakaty”.
Nadmienić także należy, że wg niektórych opracowań historycznych (A.Rogalanka) dwór należy datować na jeszcze wcześniejszy okres tj. drugą połowę XVI wieku. Byłby to w takim razie najstarszy zachowany w prawie pierwotnym kształcie dwór polski.
Na ternie parku znajduje się także drugi budynek – stylizowana na dworek polski oficyna wybudowana w latach 70tych XX wieku przeznaczona do okresowego wynajmu (szczegółowe informacje w zakładce Nasza oferta).